Amerika Birleşik Devletleri’nde ülke çapında her eyalette geçerli olan merkezi bir eğitim sistemi bulunmamaktadır. Her eyaletin kendi içinde bağlı olduğu ve eğitim politikalarını belirleyen yetkili bir kurumu vardır.
Amerika’da ilk ve ortaöğretim 12 yıl sürer. Bu sürenin sonunda alınan lise diploması ile öğrenci iki yıl eğitim veren yüksek öğrenim kurumlarına (community college) veya üniversitelere başvuru yapabilir. İlkokuldan önce 1-3 yıllık anaokulu eğitimi alınır. Amerika’da altı yaşında ilkokula başlanır ve sonrasında ortaokul eğitimine devam edilir. Ortaokullar, 3+3 veya 2+4 yıl şeklinde eğitim veren liselerden oluşur. Amerika’da 1. sınıftan başlayıp 12. sınıfta sona eren 12 yıllık eğitim, lise eğitimi olarak adlandırılır.
Yüksek Öğrenim Programları
Lisans Eğitimi:
Liseyi, yani 12. sınıfı bitiren öğrenci üniversite eğitimine devam edebilir. Amerika’da bazı üniversiteler “college” olarak da geçer. Burada geçen kolej tanımlaması, ülkemizden farklı olarak, Amerika’da dört yıllık üniversite veya okullar için kullanılmaktadır. Liseden sonra öğrenciler eğitimlerine farklı alanlarda, mesleki eğitime yönelik eleman yetiştirmek üzere kurulmuş olan okullarda (Community College veya Junior College) devam ederek, ön lisans diplomasını (Associate Degree) almaya hak kazanırlar. Öğrencilerin lise eğitiminden sonra diğer bir eğitim seçeneği ise dört yıllık üniversitelerde eğitimine devam etmeleri şeklinde olabilir. Bu dört yıllık eğitimin sonunda alınan derece Bachelor’s Degree adı verilen lisans derecesi olur. Lisans eğitimini tamamlayabilmek için öğrencilerin genellikle 120 krediyi tamamlamaları gerekmektedir. Eğitimlerini başarı ile tamamlayan öğrenciler eğitim aldıkları alana göre, Bachelor of Arts (B.A) veya Bachelor of Science (B.S) diplomasına sahip olurlar.
Amerika’daki yüksek öğrenim kurumlarının sınıflandırılması aşağıdaki gibidir:
İki Yıl Eğitim Veren Okullar:
Community Colleges veya Junior Colleges olarak geçen okullardır. Lise eğitiminin üzerine iki yıl süre ile mesleki eğitime olanak sağlayan ve ön lisans diplomasının verildiği okullardır. Öğrenciler, 60 kredilik ders sorumluluğunu tamamladıktan sonra, Associate of Arts (A.A) veya Associate of Science (A.S) derecesine sahip olarak mezun olurlar. Community College’ların en önemli özelliği, gerekli ortalama şartını sağladıkları taktirde, dört yıllık okullara geçiş (2+2 transfer) imkânı sağlamalarıdır.
Teknoloji Enstitüleri:
Amerika’da oldukça yaygın olan Teknoloji Enstitüleri her yönden dört yıllık üniversitelere eş eğitim veren kurumlardır. Özellikle Fen ve Mühendislik Bilimlerinde öğretim ve araştırma olanağı sunmak amacıyla kurulmuş olsalar da, Teknoloji Enstitülerinin bazılarında Sosyal Bilimler alanlarında çok kuvvetli programlar mevcuttur.
Liberal Arts Colleges:
Bu okullar da aynı üniversiteler gibi dört yıllık eğitim ve lisans derecesi vermektedirler. Üniversitelerden ayrılan özellikleri sınıfların daha küçük olması (en büyük sınıflar 25-30 öğrencidir), genelde büyük yerleşim yerlerinden uzakta bulunmaları ve en önemli özellikleri, henüz ne okumak istediğine karar veremeyen öğrencilere ilk iki yıl genel bir eğitim sürecinin ardından, uzmanlaşmak istedikleri alana yönelme fırsatını sunmalarıdır.
Lisansüstü Eğitim Kurumları:
Amerika Birleşik Devletleri’nde Graduate Study olarak adlandırılan lisansüstü eğitimin ilk basamağı yüksek lisans derecesidir. Lisans eğitiminden sonra, genel olarak 30-36 kredinin tamamlanmasını ve genellikle bir yüksek lisans tezinin hazırlanmasını gerektirir. Bazı yüksek lisans programlarında, tez yerine bitirme sınavına girilerek yüksek lisans derecesine sahip olunur. Yüksek lisans derecesi sosyal alanlar için Master of Arts (M.A), Fen ve Mühendislik alanları için Master of Science (M.S) olarak verilir. Ancak, bazı yüksek lisans dereceleri Master of Fine Arts (MFA), Master of Business Administration (MBA) gibi alanları gösteren isimler de alabilir.
Lisansüstü eğitimin ikinci aşaması olan doktora eğitimi, genel olarak yüksek lisans eğitimi üzerine üç veya dört yıllık bir öğrenim ve araştırmayı gerektirirken, özellikle araştırmaya yönelik alanlarda bu süreç uzayabilmektedir. Doktora eğitiminde daha önce çalışılmamış bir konuda bir doktora tezinin de hazırlanması istenir. Öğrenimin sonunda doktora derecesi, Doctor of Philosophy (Ph.D) verilir. Yüksek lisans eğitiminde olduğu gibi doktorada da eğitim alınan dalı belirten doktora dereceleri vardır.
Amerikada İki Yıllık Ön Lisans Eğitimi
İki yıllık eğitim veren okullar, Community College veya Junior College olarak adlandırılan okullardır. Bu okullar Türkiye’deki Meslek Yüksekokulları gibi düşünülebilir. Lise eğitiminin üzerine iki yıl süre ile mesleki eğitime olanak sağlayan ve eğitim sonunda ön lisans diplomasının verildiği okullardır. Öğrenciler 60 kredilik ders sorumluluğunu tamamladıktan sonra, Associate of Arts (A.A) veya Associate of Science (A.S) derecesine sahip olarak mezun olurlar. Community College’ların en önemli avantajı, dört yıllık okullara göre bu okullara girişin kolay olması (SAT / ACT sınav istenmez), sınıfların küçük olması ve gerekli not ortalaması şartını sağlayan öğrencilere dört yıllık okullara geçiş (2+2 Transfer) imkânı sağlamalarıdır.
Amerikada Dört Yıllık Lisans Eğitimi
Lisans derecesi, bir alanda genellikle 120 krediyi tamamladıktan sonra alınan derecedir. Ancak, okulların mezuniyet için ön şart saydığı kredi sayısı okuldan okula değişiklik gösterebilir. Dört yıllık eğitim boyunca alınan dersler, alan dersleri (major) ve seçmeli dersler (minor) olarak ayrılır. Lisans derecesi, dört yıllık tam zamanlı eğitim sonunda verilir ve eğitimlerini başarı ile tamamlayan öğrenciler, eğitim aldıkları alana göre, Bachelor of Arts (B.A) veya Bachelor of Science (B.S) diplomasına sahip olurlar.
Eğitimlerine Tıp, Hukuk, Diş Hekimliği, Eczacılık, Veterinerlik, Hemşirelik gibi profesyonel alanlarda devam etmek isteyen öğrencilerin dikkat etmeleri gereken en önemli nokta, Türkiye’deki sistemden farklı olarak, bu alanlarda eğitim almak için önceden üç veya dört yıllık bir eğitimin alınması gerektiği, akabinde bu okulların açtığı sınavlarla okula kabulün gerçekleştiğidir. Hukuk fakültelerinde okumak için Law School Admission Test (LSAT), Tıp fakülteleri için Medical College Admission Test (MCAT), Diş Hekimliği için Dental Admission Test (DAT), Eczacılık için Pharmacy College Admission Test (PCAT), Veterinerlik için Veterinary College Admission Test (VCAT) sınavlarını başarı ile geçmek gerekmektedir.
Yüksek Lisans Eğitimi
Amerika Birleşik Devletleri’nde “Graduate Study” olarak adlandırılan lisansüstü eğitimin ilk basamağı yüksek lisans derecesidir. Lisans öğreniminden sonra, genel olarak 30-36 kredinin tamamlanmasını ve genellikle bir yüksek lisans tezinin hazırlanmasını gerektirir. Bazı yüksek lisans programlarında, tez yerine bitirme sınavına girilerek yüksek lisans derecesine sahip olunur. Yüksek lisans derecesi, Sosyal Bilimler alanları için Master of Arts (M.A.), Fen ve Mühendislik alanları için Master of Science (M.S.) olarak verilir. Ancak, bazı yüksek lisans dereceleri Master of Fine Arts (MFA), Master of Business Administration (MBA) gibi alanları gösteren kısaltmalarla gösterilir.
‘Joint Degree’ ya da ‘Dual Degree Programs’ altında geçen yüksek lisans programlarında her iki dalda birden eğitime devam etme imkânı bulunmaktadır. Professional Science Masters (PSM) denilen alanlarda (Biyoloji, Matematik, Fizik, Ekosistem, Adli Tıp gibi) yetişmiş bilim adamları, eğer profesyonel iş ortamlarında, örneğin Bioteknoloji firmalarında, hükümet ve özel sektörde çalışmak isterlerse PSM derecelerini tercih edebilirler.
Doktora Eğitimi
Lisansüstü eğitimin ikinci aşaması olan Doktora eğitimi, genel olarak yüksek lisans eğitimi üzerine üç veya dört yıllık bir öğrenim ve araştırmayı gerektirirken, özellikle araştırmaya yönelik alanlarda bu süreç uzayabilmektedir. Doktora eğitiminde daha önce çalışılmamış bir alanda doktora tezinin de hazırlanması istenir.
Öğrenimin sonunda “Doktora Derecesi”, Doctor of Philosophy (Ph.D.) verilir. Buna karşılık, Doctor of Business Administration (D.B.A) gibi eğitim alınan dala göre verilen doktora dereceleri de vardır. Doktora öğrenimi iki aşamalıdır.
Okuldan okula farklılık göstererek, ilk 1,5-2 yıl boyunca öğrenci ders sorumluluğunu tamamlar ve sonrasında uzmanlık konusu ile ilgili doktora yeterlilik sınavına girer. İkinci aşamada ise doktora tezini hazırlamak için çalışmalara başlar.
Amerika’da özellikle Ekonomi, Psikoloji ve Mühendislik gibi dalların bazı alanlarında, doğrudan lisans derecesinden sonra doktora programlarına başvuruda bulunma imkânı vardır. Bu tür programlar Bütünleşik Doktora (Integrated Ph.D.) olarak adlandırılmaktadır.
Kaynak : Fulbright Türkiye
